Het is feest!
Deze week 50 jaar geleden heeft Natuurmonumenten het Zwanenwater door een landelijke inzamelingsactie veilig kunnen stellen als natuurgebied. Er waren in die periode plannen om van het duingebied een vakantiepark te maken. Natuurmonumenten en vele duizenden mensen met hun, vonden dat het een groot verlies zou zijn als dit unieke duingebied zou verdwijnen.
In die periode stond het Zwanenwater vooral landelijk bekend als een van de weinige plekken in Nederland waar lepelaars broeden. Van 1962 tot en met 1979 waren er slechts zes grote kolonies hiervan in heel Nederland. Het Zwanenwater, het Naardermeer, de Muy en de Geul op Texel, Terschelling en de Oostvaardersplassen. De vos en de aalscholver zorgde er in het Zwanenwater uiteindelijk voor dat deze iconische witte vogel andere plekken uitkoos om zijn nest te bouwen. Ondanks dat er nu dus zelden nog een lepelaar broed, is het mede dankzij het Zwanenwater dat deze soort in Nederland nu algemeen is en niet langer bedreigd wordt.

Schaatsen op het eerste water
Als geboren en getogen Callantsoger hoorde het Zwanenwater er gewoon bij. Het was in mijn kindertijd een plek waar we met excursie naar de meeuwenkolonie in de duinen gingen kijken en waar we, als er in de winter ijs lag, met de hele klas naar toe gingen om te schaatsen en wedstrijdjes te houden. Pas toen ik verhuisde naar Schagen op mijn 18de en ik een aantal jaren later zelf kinderen kreeg werd het een gebied waar we met ons gezin gingen wandelen op zondagochtend. Toen ik in 2004 mijn eerste echte camera kocht was ik nog niet direct met natuurfotografie bezig, maar dat veranderde al binnen een jaar en in 2005 was mijn enthousiasme voor de natuur versterkt.

Artikel
Een oproep in het Noord-Hollands Dagblad van juli 2006 veranderde mijn relatie met dit gebied, waar ik tot op heden nog steeds heel gelukkig van wordt. In het kleine krantenstukje werden mensen gevraagd om vrijwillig de dag- en dagactieve nachtvlinders op de vlinderroutes te monitoren. Mijn jongste ging inmiddels een paar ochtenden naar de peuterschool en ik wilde iets voor mezelf gaan doen. Omdat gewoon een stukje lopen in mijn eentje een beetje nutteloos aanvoelde en ik iets in de natuur wilde gaan doen, melden ik mij aan voor de informatieavond. Voordat de avond voorbij was voelde het al als een soort van thuiskomen en in september 2006 ondertekende ik het vrijwilligerscontract. In maart 2007 liep ik mijn eerste vlinderrondje.

Al meer
Sinds 2007 ben ik naast de monitoring van de vlinderroute ook excursies gaan geven, zodat ik mijn enthousiasme over dit unieke gebied kan overbrengen en ook sta ik bij de TIPkar. Dit is ons terrein informatie punt. Ik hou de facebookpagina gedeeltelijk bij en omdat ik het fotograferen niet kan laten. (Over een wandeling van ander half uur doe ik vaak vijf uur.) Heb ik inmiddels een archief met vele duizenden natuurfoto’s die onder andere worden gebruikt op informatieborden, folders, website en facebook. Toch wel iets waar ik heel trots op ben.

Iedere keer
Inmiddels dus 15 jaar later en nog iedere keer als ik het houten hek van het werkpad doorkom, merk ik dat er een heerlijke serene rust over mij heen komt. De hectiek van alle dagen verdwijnt al verder lopende op dit smalle paadje en als ik een paar minuten later bij de werkschuur kom ben ik meestal helemaal tot rust. Het Zwanenwater bruist van het leven, geeft mij energie en het voelt na al die jaren nog steeds als mijn tweede huis. Met de boswachter en andere vrijwilligers heb ik super leuke band. Het is gewoon een grote familie en het heeft mij zelfs een aantal dierbare vriendschappen opgeleverd.

Zwanenwater in het kort
Het Zwanenwater is 604 hectare groot en ligt ten zuiden van Callantsoog. Het bestaat uit verschillende bijzondere biotopen. Vochtige duinvalleien, duinen met duingraslanden, moerassen, broekbossen, dennenbossen, veenvlaktes, rietvlakte, heidevlaktes en niet te vergeten de twee grootse natuurlijke duinmeren van heel West-Europa. Roerdomp, waterral, dodaars en blauwborsten zijn enkele van de honderdtal andere vogelsoorten die als broedvogel aanwezig zijn. Er groeien zo’n 630 verschillende soorten planten, waaronder diverse orchideeën, 600 soorten paddenstoelen zoals de kleurrijke wasplaten, 33 dagvlinders en 720 nachtvlinders.

Het gebied is gedeeltelijk toegankelijk voor publiek op de hiervoor aangegeven wandelpaden. Er lopen twee wandelroutes door het Zwanenwater. De korte van 2 kilometer en de lange van 4,5 kilometer. De lange route is gemarkeerd met bruine paaltjes en de korte route met gele paaltjes. Er zijn twee uitkijkpunten op duinen, drie vogelkijkhutten. Het boothuis, de drijvende hut en Het Klomphuis.

Leden van Natuurmonumenten mogen gratis een wandeling maken en krijgen korting op excursies. Niet-leden betalen 3 euro entree bij de geldautomaat. Dit kan met pin en contant geld. Het gebied is niet toegankelijk voor honden, fietsers en hardlopers. We geven het hele jaar door diverse soorten excursies. In 2023 worden er ook nog speciale excursie en activiteiten georganiseerd vanwege het 50 jarig jubileum.

Weetje
Er zijn weinig natuurgebieden waar zoveel verschillende biotopen in zo’n korte wandeling kunnen worden bewonderd. Het Zwanenwater is in elk seizoen bijzonder, maar in mei en juni staan de orchideeën en ratelaars in volle boei en kleuren het gebied geel, roze en paars.

Margreet Frowijn-Druijven
Natuurfotograaf en vrijwillig boswachter Natuurmonumenten
www.mfnf.nl
www.facebook.com/MFNF.Natuurfotografie