Vergroeid?
Door de harde wind van vorige week vrijdag liggen er onder de grote eiken aan de Frans Halsstraat en onder de grote eiken aan Trambaan Noord heel veel….?
Eikels zou u natuurlijk denken, of eikenblaadjes. En ja die liggen er ook, maar tussen die eikels en blaadjes zie je ook hele rare vergroeide eikels. Op enkele plekken liggen zelfs meer vergroeide eikels dan normale eikels.

Wat is er aan de hand?
Deze rare eikels zijn Knoppergallen en deze wordt door een klein wespje, de Knoppergalwesp, veroorzaakt. Tezamen met een eitje spuit de galwesp een chemisch stofje tussen de eikel en het napje, die de eikel aanzet tot deze woekeren. De naam knopper is waarschijnlijk afgeleid van het Duitse woord “knoppe”. Dit is een soort vilten muts die gedragen werd tijdens de 17e-eeuw met een vorm die wel iets lijkt op die van de gal.

Twee generaties
De Knoppergalwesp is een heel klein, onopvallend wespje met donkerbruin tot zwart glimmend lijf. De gallen die je nu vindt zijn de agame generatie. Zoals bij de meeste galwespen op eik, kent ook deze soort twee generaties. De seksuele en een agame generatie, ook wel a-seksuele generatie genoemd. De seksuele gallen ontwikkelen zich in het voorjaar in de mannelijke katjes en deze bevatten zowel mannelijke als vrouwelijke galwespen. Deze gallen zijn niet echt opvallend met hun 1 à 2 millimeter. Op internet kon ik hiervan zelfs geen foto’s vinden. De opvallende gallen die je nu vindt, de agame generatie, bevatten enkel vrouwelijke galwespen. Deze vrouwtjes zijn in staat zich ongeslachtelijk voort te planten.

Plakkerig
De tot 5 centimeter grote gal is kleverig, groen tot geelgroen met soms rode randen en ziet eruit als uitstulping aan een eikel. Regelmatig is de eikel onzichtbaar en geheel omhuld door de gal. De kleverige buitenkant is veroorzaakt door een suikerhoudende sap die er uitloopt. De larve die in de gal zit maakt ook een soort stofje aan zodat de gal blijft doorgroeien, zolang de larve leeft. De gal geeft de larve beschutting en eten tegelijkertijd. De larven van deze generatie komen in het voorjaar als volwassen galwespen uit de inmiddels bruine gal, via een opening in de punt van de gal, naar buiten gekropen.

Weetje
Niet alleen de Knoppergalwesp heeft de eik als waardplant. Er zijn meer dan 40 soorten gallen bekend die op eiken groeien. Dat komt omdat de eik lang doorgroeit in het jaar. En dat is gunstig voor de ontwikkeling van de larven. Ook verteren de afgevallen eikenbladeren heel langzaam zodat de gallen hierop langere tijd kunnen blijven zitten.

Margreet Frowijn-Druijven
Natuurfotograaf en vrijwillig boswachter Natuurmonumenten
www.mfnf.nl
www.facebook.com/MFNF.Natuurfotografie