Permafrost
De Alpen raken uit evenwicht
Gepubliceerd: 20 januari 2023
Permafrost
‘Voor alle duidelijkheid,’ zegt Hanne Hendrickx, geograaf en permafrostexpert, ‘permafrost is niet iets tastbaars. De definitie steunt op een temperatuurgegeven.’ Alles wat twee jaar of langer een temperatuur heeft van maximaal nul graden noemen de specialisten permafrost. ‘De kipfilet die jij al twee jaar vergeten bent in het vriesvakje van je ijskast hoort daar ook bij.’
Rotswanden zitten vol spleten en breuken
Permafrost is dus niet noodzakelijk bevroren water, het kan ook rots of bodem zijn waarbij de temperatuur onder het vriespunt ligt. Al komt er in de bergen dikwijls (water)ijs bij kijken. ‘Een massieve rotswand kom je in de natuur niet of nauwelijks tegen. De geologie van de Alpen is heel complex, met veel breuken en barsten.’ Water dat in die spleten sijpelt na een zomerse regenbui kan in de winter bevriezen. ‘Ook sneeuw kan erin terechtkomen en bevriezen.’
Hoog in de Alpen is het al twee graden warmer
Soms zit het ijs zo diep in de rotswand dat het honderden jaren niet met een zomertemperatuur boven nul in aanraking komt. Maar nu raakt de permafrost volgens de experts ‘uit evenwicht met het huidige klimaat’. ‘De permafrost in de Alpen is opgebouwd over een lange periode met een ander klimaat dan het huidige. Zo hoog in de Alpen is het ondertussen al 2 graden warmer dan in het pre-industriële tijdperk. Na tien, twintig, dertig jaar geraakt die opwarming tot aan permafrost en kan een bergwand onstabiel worden.’
Rotsen worden als ijsblokjes uit je vriezer
Met vallende stukken steen tot gevolg. Het contact tussen rots en ijs is heel sterk als het koud is, maar zal minder stevig worden als het ijs opwarmt. ‘Het mechanisme is gemakkelijk te begrijpen als je denkt aan ijsblokjes in zo’n plastic bakje met vakjes. Als het bakje net uit de diepvries komt, krijg je de blokjes er slecht uit. Na enkele minuten op het aanrecht vormt zich een smeltlaagje tussen ijs en plastic en vallen de blokjes er vanzelf uit. In een rotswand met permafrost die opwarmt gebeurt eigenlijk hetzelfde.’
Bron: EOS Wetenschap
Deel
