Wel 4!
Maar liefst 4 nesten zijn er dit jaar in het Zwanenwater gevonden van de Europese hoornaar. Aangezien de soort pas in 2015 voor het eerst in het Zwanenwater is ingevoerd op Waarneming.nl, (heel toevallig door mijn eigen zoon) is het best wel bijzonder hoe snel deze soort zich door heel Nederland heeft verspreid. In 2022 is bij de ingang, in een oud spechtennest, in de paardenkastanje het eerste nest gezien, toch hebben we een vermoeden dat een paar jaar ervoor ook al ergens in het Zwanenwater een nest zat, aangezien we toen al regelmatig hoornaars tegenkwamen.

Niet agressief
De Europese hoornaar koningin is met 3,5 centimeter lang de grootste wespachtige van Nederland. Dit betekent dat ze bijna twee keer zo groot zijn als andere wespen. Ter vergelijking, de koningin van de gewone wesp wordt 2 centimeter. De indrukwekkende verschijning van Europese hoornaars betekent niet dat hoornaars gevaarlijker zijn dan andere wespen. Ondanks de grootte en het luide gezoem wat ze voortbrengen is de hoornaar helemaal niet agressief. Behalve dan als je te dicht bij hun nest komt of op een of andere manier het nest verstoort.

Pijnlijke steek
Mocht ze in dat geval steken dan is deze prik wel een stukje pijnlijker dan de steek van een honingbij. Het gif van de Europese hoornaar is wel minder krachtig, omdat hoornaars alleen hun gif gebruiken om insecten te doden. Als een prooi is gestoken vermalen de werksters met hun krachtige kaken hun prooi tot een papje dat ze vervolgens aan de larven voeren. Werksters zijn een stuk kleiner dan de koningin en hebben een lichaamslengte van 18 tot 24 mm.

Minder dan één jaar te leven
Hoornaars behoren tot de echte wespen, ook wel papierwespen genoemd en dat kun je goed zien aan het nest dat ze maken. Het nest wordt gemaakt van cellulosevezels die van loofbomen worden geknaagd. Het nest is vaak bolvormig, bestaat uit meerdere raten en kan meer dan 75 centimeter groot worden. Anders dan bij de verwante honingbij het geval is, is in het nest van de hoornaar geen honing te vinden. Hoornaars hebben de honing dan ook niet nodig om de winter te overleven, ze leven namelijk net als andere wespensoorten slechts één seizoen. Alleen de nieuwe koningin die aan het eind van het seizoen is geboren, overwintert om het volgende jaar een nieuw nest te maken.

Uniek
De koningin komt rond eind april tevoorschijn uit haar winterslaap om begin mei te starten met de bouw van een nest. Vaak bevindt dit nest zich in de buurt van de plek waar zij de winter heeft doorgebracht. Zij is al in het voorgaande jaar bevrucht door een mannetje en begint in de loop van mei eitjes af te zetten. Normaal gebruiken ze nooit een oud nest, maar het oude spechtennest in de paardenkastanje is dit jaar toch weer in gebruik genomen. Ook zijn er enkele vogelnestkasten bij de werkschuur omgetoverd tot hoornaarnestkast.

Grote bedreiging uit Zuidoost-Azië
Tegenwoordig staat de Aziatische hoornaar negatief in de publiciteit. Hij komt van nature in Zuidoost-Azië voor en sinds 2017 dus ook in Nederland. Inmiddels wordt hij door heel ons land gezien en aangezien deze exoot wordt gezien als een grote bedreiging voor honingbijen, hommelsoorten en andere bestuivende insecten worden ze behandeld als invasieve exoot. Nesten worden opgespoord en verwijderd. Het belangrijkste verschil tussen de soorten is de kleur van het borststuk en de uiteinden van de poten. De Aziatische hoornaar is heel donker vergeleken met de Europese hoornaar die meer bruin met geel is.

Margreet Frowijn-Druijven
Natuurfotograaf en vrijwillig boswachter Natuurmonumenten
www.mfnf.nl
www.facebook.com/MFNF.Natuurfotografie